Jak usprawnić infrastrukturę magazynową i zwiększyć wydajność pracy?

Infrastruktura magazynowa obejmuje budowle magazynowe wraz z ich niezbędnym wyposażeniem. Żeby działała sprawnie i wpływała korzystnie na wydajność pracy, musi być dobrze zorganizowana. Co to oznacza? Podstawą dobrej organizacji gospodarki magazynowej jest jak najlepsze jej dopasowanie do konkretnych potrzeb przedsiębiorstwa lub klienta zewnętrznego. Odpowiednio dobrane budynki magazynowe, właściwie zorganizowana infrastruktura magazynowa, a także szereg działań związanych z optymalizacją procesów, mogą poprawić szybkość przepływu informacji oraz usprawnić magazynowanie.

Czym jest infrastruktura magazynowa?

Infrastruktura magazynowa to element szerszej infrastruktury logistycznej, która obejmuje szereg działań związanych z planowaniem, kontrolą i realizacją strumienia przepływu towarów. Warto podkreślić, że infrastruktury magazynowej nie można rozpatrywać w oddzieleniu od innych składowych logistyki, w ramach której, poza magazynowaniem wyodrębnia się również transport zewnętrzny wraz z nośnikami, na których składowany jest towar, opakowania oraz strukturę informatyczną służącą do zarządzania procesami (urządzenia, software itp.). W skład infrastruktury logistycznej, ściśle powiązanej z magazynową, wchodzi także manipulacyjna infrastruktura magazynowa, która skupia się na transporcie wewnętrznym.

Najważniejsze elementy infrastruktury magazynowej

Infrastruktura magazynowa obejmuje przede wszystkim budynki magazynowe oraz place składowe przeznaczone do składowania towarów, a także szeroko rozumiane urządzenia magazynowe oraz bezpieczeństwa (np. urządzenia ochrony przeciwpożarowej czy sygnalizacji alarmowej). W rzeczywistości jest to jedynie część całości, do której należy zaliczyć również szereg zagadnień wpływających na jakość i sprawność gospodarki magazynowej. Będą to:

• przyjmowanie towaru,
• przemieszczanie i składowanie towaru,
• kompletacja zamówień,
• wydanie towaru.

Warto podkreślić, że prawidłowe magazynowanie produktów obejmuje również ich ewidencjonowanie i kontrolę, co także stanowi element infrastruktury magazynowej.

Podział budowli magazynowych

Jak nietrudno zauważyć, infrastruktura magazynowa to znacznie więcej niż tylko budynki. Nie oznacza to jednak, że obiekty przeznaczone do magazynowania są mniej istotnym ogniwem procesów logistycznych, wręcz przeciwnie. Rozpatrując zagadnienia związane z poprawą gospodarki magazynowej, trzeba również zapoznać się ze zróżnicowaniem w obrębie obiektów magazynowych, wśród których wyróżnia się rozmaite metody podziału, w zależności od istotności określonych cech. Biorąc pod uwagę fizyczne cechy przechowywanych towarów, budowle magazynowe dzielą się na:

• składujące jednostki ładunkowe (np. palety),
• składujące towary sypkie (np. silosy, zbiorniki otwarte, kontenery),
• magazynujące gazy oraz ciecze (np. zbiorniki przemysłowe zamknięte),
• składujące materiały o specjalnych wymaganiach (np. niebezpieczne lub agresywne chemicznie).

Kolejny sposób podziału budynków magazynowych uwzględnia wysokość konstrukcji. Wyróżnia się wówczas magazyny niskiego, średniego i wysokiego składowania. W pierwszych, towary przechowuje się do wysokości 4,2 m, w drugich od 4,2 do7,2 m, a w trzecich od 7,2 do 25 m.

Mając na względzie miejsce, rolę magazynu w łańcuchu dostaw i jego funkcję, można dokonać podziału na budynki magazynowe:

• produkcyjne, w których składuje się materiały pomiędzy etapami produkcji,
• dystrybucyjne, pełniące funkcję wysyłkową lub dostawczą,
• przeładunkowe, gdzie towary przechowuje się krótkoterminowo.

Innym kryterium podziału może być stopień automatyzacji magazynu. Niezmechanizowane wykorzystują wyłącznie siłę ludzkich mięśni, zmechanizowane – środki manipulacji (np. wózki czy suwnice). W magazynach zautomatyzowanych, za większość operacji odpowiedzialne są roboty.

Jak zorganizować infrastrukturę magazynową?

Biorąc pod uwagę zarówno sam magazyn rozumiany jako obiekt przeznaczony do przechowywania towarów, jego wyposażenie, bezpieczeństwo oraz czynności związane z magazynowaniem materiałów, okazuje się, że dobrze zaplanowana infrastruktura magazynowa obejmuje cztery strefy:

• strefę przyjęć – stosunkowo niewielką przestrzeń w porównaniu z pozostałą powierzchnią magazynu. Strefa przeznaczona jest do czynności operacyjnych, czyli rozładunku, sortowania i identyfikacji. Stąd towary przekazywane są do składowania,
• strefę składowania – miejsce wyposażone najczęściej w regały posiadające czytelne i jednoznaczne oznaczenia, służące do przechowywania zapasów w określony sposób,
• strefę kompletacji – często połączoną ze strefą składowania. Tu następuje łączenie jednostek w większy ładunek,
• strefa wydań – miejsce, w którym następuje konsolidacja produktów, weryfikacja dokumentów oraz załadunek. Często wyposażona w rampę.

W jaki sposób poprawić wydajność pracy w magazynie?

Magazyn to nie tylko budynki i procesy, ale także ludzie i urządzenia. Poprawa wydajności pracy może więc obejmować procesy automatyzacji pewnych obszarów, które dotąd obsługiwane były przez człowieka, ale także zmiany w organizacji pracy osób zatrudnionych w magazynach. Podstawą zmian zawsze powinna być analiza danych dotyczących np. czasu cyklów, efektywności, kosztów. W ten sposób można zidentyfikować obszary wymagające ulepszeń, a następnie wprowadzić usprawnienia.

W przypadku pracy człowieka, najczęściej są one związane ze zmianą organizacji, czyli wykonywania konkretnych czynności oraz podniesieniem kwalifikacji. Dobra znajomość procedur i umiejętności obsługi sprzętu magazynowego pozwala pracownikom efektywniej wykonywać swoje obowiązki. Przykładem może być szkolenie z zakresu obsługi wózków widłowych, systemów zarządzania magazynem oraz procedur bezpieczeństwa. 

Warto również mieć na uwadze, że w odniesieniu do czynnika ludzkiego, bardzo ważna jest motywacja. Długofalowo, opłacalne jest stworzenie atmosfery pracy sprzyjającej produktywności, uznawanie osiągnięć pracowników i ich nagradzanie. Wartością może być wypracowanie kultury ciągłego doskonalenia, w której wszyscy członkowie zespołu są zaangażowani w identyfikację „wąskich gardeł” i wprowadzanie usprawnień.